Ośrodek Teatralny Kana w piątek, 15 grudnia, o godzinie 19:00 zaprasza do Teatru Kana na spotkanie z antropologiem religii, prof. Magdaleną Zowczak, która opowie o źródłach polskich kolęd ludowych. Wstęp wolny.
Spotkanie z antropolożką religii, zajmującą się badaniami związanymi m.in. z apokryfem, modlitwą i ofiarą, autorką książki „Biblia ludowa. Interpretacje wątków biblijnych w kulturze ludowej” będzie dotyczyło nieznanych źródeł dot. wątków zawartych w polskich kolędach ludowych, tego czym w istocie jest kolęda ludowa, jakie miała funkcje i cechy wyróżniające, oraz jakie rodzaje tematów poruszano najchętniej w ramach tego szczególnego rodzaju pobożności ludowej.
Prof. Magdalena Zowczak Prof. dr hab., Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW. Zajmuje się antropologią religii – badaniami kultury religijnej, które obejmują studia nad apokryfem, modlitwą i ofiarą, ikonografię sztuki sakralnej, współczesną ekspresję religijną oraz jej związki z tożsamością w różnych środowiskach i grupach społecznych, w społecznościach zróżnicowanych wyznaniowo. Prawie wszystkie jej publikacje powstały na bazie źródeł tworzonych podczas badań etnograficznych. Poza Polską prowadziła badania na Litwie, Białorusi, Ukrainie i Bułgarii. Celem ostatnio realizowanego projektu badawczego („Opus” NCN) „Kultura religijna wobec zmian społecznych. Studium porównawcze społeczności lokalnych (Polska-Ukraina)” było powiązanie semantyki wyobrażeń religijnych z praktykami społecznymi oraz wypracowanie perspektywy porównawczej dla zachodzących w Polsce i w Ukrainie zmian kultury religijnej (badania w woj. zachodniopomorskim i na centralnym Podolu). Opublikowała m. in. „Religijność na pograniczach. Eseje apokryficzne” (2015); "Biblia ludowa. Interpretacje wątków biblijnych w kulturze ludowej” (2 wyd. 2013), „Bohater wsi. Mit i stereotypy” (1991).
Gody – czas przemiany według biblii ludowej
Biblia ludowa to pojęcie oznaczające sposób funkcjonowania tradycji biblijnej w kulturze religijnej wsi i miasteczek, przedstawiony na podstawie źródeł etnograficznych z Europy Środkowo-Wschodniej, z pogranicza katolicyzmu i prawosławia, zgromadzonych w latach 70-90 XX w. Ważne jest dla niego między innymi przenikanie się symboliki początku i końca świata, czasu i życia ludzkiego – cykliczność, związana z ustnym przekazem religijnej tradycji, ale także z symboliką religijną. Charakterystyczna dla religijności katolickiej jest „wrażliwość mirakularna” (termin Jacka Olędzkiego), która rozpoznaje cuda w szczegółach zwyczajnego biegu życia. Okres Godów: od wigilii Bożego Narodzenia do Trzech Króli / Święta Jordanu to czas przejścia, dla którego opisu użyteczna jest kategoria communitas (wprowadzona do antropologii przez Victora Turnera), oznaczająca załamanie się zwykłych hierarchii obowiązujących w życiu codziennym. Ten „nadporządek”, jako idealny stan społeczny wywołany kontaktem z sacrum, cechuje zawieszenie opozycji, harmonia, egalitaryzm, spontaniczność działań, a więzi wspólnotowe łączą ludzi z całym ich otoczeniem. Ekspresją tego doświadczenia może być również świąteczny chaos, inwersja „tego co na górze” i „tego, co na dole”. Nakładanie symboliki chrześcijańskiej na wierzenia niechrześcijańskie wzmacnia ekspresję odpowiadającą doświadczeniu religijnemu, czego przykładem są staropolskie kolędy. Gody, czyli czas Wcielenia – narodzin Boga cechuje szczególne zagęszczenie symboli communitas, jak zatrzymanie świata – stasis, cisza, światło; symbole wegetacyjne nawiązujące do różdżki Aarona i Drzewa krzyża; hołd stworzenia. Święty precedens jest wzorem rodzinnych rytuałów, a te z kolei są źródłem wyobrażeń o wydarzeniach Ewangelii; przykładem chrzest jako dopełnienie narodzin i źródło tożsamości, symboliczne zamknięcie okresu Godów. Okres ten cechuje w biblii ludowej symboliczna równoważność wody/wina/krwi: ukryta symbolika Eucharystii.
Projekt „Wokół Tradycji 2017” dofinansowano z programu MKiDN pn. „ Dziedzictwo kulturowe”.
Prof. Magdalena Zowczak Prof. dr hab., Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW. Zajmuje się antropologią religii – badaniami kultury religijnej, które obejmują studia nad apokryfem, modlitwą i ofiarą, ikonografię sztuki sakralnej, współczesną ekspresję religijną oraz jej związki z tożsamością w różnych środowiskach i grupach społecznych, w społecznościach zróżnicowanych wyznaniowo. Prawie wszystkie jej publikacje powstały na bazie źródeł tworzonych podczas badań etnograficznych. Poza Polską prowadziła badania na Litwie, Białorusi, Ukrainie i Bułgarii. Celem ostatnio realizowanego projektu badawczego („Opus” NCN) „Kultura religijna wobec zmian społecznych. Studium porównawcze społeczności lokalnych (Polska-Ukraina)” było powiązanie semantyki wyobrażeń religijnych z praktykami społecznymi oraz wypracowanie perspektywy porównawczej dla zachodzących w Polsce i w Ukrainie zmian kultury religijnej (badania w woj. zachodniopomorskim i na centralnym Podolu). Opublikowała m. in. „Religijność na pograniczach. Eseje apokryficzne” (2015); "Biblia ludowa. Interpretacje wątków biblijnych w kulturze ludowej” (2 wyd. 2013), „Bohater wsi. Mit i stereotypy” (1991).
Gody – czas przemiany według biblii ludowej
Biblia ludowa to pojęcie oznaczające sposób funkcjonowania tradycji biblijnej w kulturze religijnej wsi i miasteczek, przedstawiony na podstawie źródeł etnograficznych z Europy Środkowo-Wschodniej, z pogranicza katolicyzmu i prawosławia, zgromadzonych w latach 70-90 XX w. Ważne jest dla niego między innymi przenikanie się symboliki początku i końca świata, czasu i życia ludzkiego – cykliczność, związana z ustnym przekazem religijnej tradycji, ale także z symboliką religijną. Charakterystyczna dla religijności katolickiej jest „wrażliwość mirakularna” (termin Jacka Olędzkiego), która rozpoznaje cuda w szczegółach zwyczajnego biegu życia. Okres Godów: od wigilii Bożego Narodzenia do Trzech Króli / Święta Jordanu to czas przejścia, dla którego opisu użyteczna jest kategoria communitas (wprowadzona do antropologii przez Victora Turnera), oznaczająca załamanie się zwykłych hierarchii obowiązujących w życiu codziennym. Ten „nadporządek”, jako idealny stan społeczny wywołany kontaktem z sacrum, cechuje zawieszenie opozycji, harmonia, egalitaryzm, spontaniczność działań, a więzi wspólnotowe łączą ludzi z całym ich otoczeniem. Ekspresją tego doświadczenia może być również świąteczny chaos, inwersja „tego co na górze” i „tego, co na dole”. Nakładanie symboliki chrześcijańskiej na wierzenia niechrześcijańskie wzmacnia ekspresję odpowiadającą doświadczeniu religijnemu, czego przykładem są staropolskie kolędy. Gody, czyli czas Wcielenia – narodzin Boga cechuje szczególne zagęszczenie symboli communitas, jak zatrzymanie świata – stasis, cisza, światło; symbole wegetacyjne nawiązujące do różdżki Aarona i Drzewa krzyża; hołd stworzenia. Święty precedens jest wzorem rodzinnych rytuałów, a te z kolei są źródłem wyobrażeń o wydarzeniach Ewangelii; przykładem chrzest jako dopełnienie narodzin i źródło tożsamości, symboliczne zamknięcie okresu Godów. Okres ten cechuje w biblii ludowej symboliczna równoważność wody/wina/krwi: ukryta symbolika Eucharystii.
Projekt „Wokół Tradycji 2017” dofinansowano z programu MKiDN pn. „ Dziedzictwo kulturowe”.
Komentarze
0